Bồ Đề Đạt Ma

Ngộ Tánh Luận

 

Dịch và Phụ Chú: Hòa thượng THÍCH TRÍ TỊNH

XXV

 

Chúng sanh dữ Bồ đề diệc như băng chi dữ thủy. Vi tam độc sở thiêu tức danh chúng sanh. Vi tam giải thoát sở tịnh tức danh Bồ đề. Vi tam đông sở đống tức danh vi băng. Vi tam hạ sở tiêu tức danh vi thủy. Nhược xả khước băng tức vô biệt thủy. Nhược khí khước chúng sanh tắc vô biệt Bồ đề. Minh tri băng tánh tức thị thủy tánh. Thủy tánh tức thị băng tánh. Chúng sanh tánh giả tức Bồ đề tánh dã. Chúng sanh dữ Bồ đề đồng nhứt tánh. Diệc như ô đầu dữ phụ tử cộng căn nhĩ, đản thời tiết bất đồng. Mê dị cảnh cố hữu chúng sanh Bồ đề nhị danh hỉ. Thị dĩ xà hóa vi long bất cải kỳ lân. Phàm biến vi thánh bất cải kỳ diện.

 

XXV.- NHỨT THỂ ĐỒNG QUÁN

 

- Chúng sanh với Bồ đề như băng cùng với nước.

- Bị tam độc phiền nhiễu gọi là chúng sanh.

- Được ba môn giải thoát lóng sạch gọi là Bồ đề.

- Cũng như bị mùa đông rét lạnh đông cứng lại gọi là băng. Được nắng hạ tan lỏng gọi là nước.

- Nếu bỏ băng tất không nước.

- Nếu bỏ chúng sanh tất không Bồ đề.

- Trên đây chứng rõ ràng tánh chất của băng là tánh chất của nước. Tánh thể của chúng sanh là tánh thể của Bồ đề.

- Chúng sanh cùng Bồ tát đồng một thể tánh.

- Mê và ngộ khác cảnh nên có hai danh từ chúng sanh với Bồ đề.

- Như vì thời tiết sai khác nên đồng một gốc mà có hai tên ô đầu cùng phụ tử.

- Thế nên rắn hóa rồng chẳng đổi vảy. Phàm thành Thánh chẳng đổi mặt.

 

PHỤ CHÚ.-

Thập pháp giới đồng một thể tánh!

Tánh thể bình đẳng nhứt vị vốn không tướng thánh phàm tịnh uế. Chỉ do mê với ngộ mà tự sai khác. Dầu sai khác nhưng vẫn là tánh thể nhứt vị bình đẳng.

Nên có câu: “Sanh tử tức Niết bàn”. Và câu: “Phiền não tức Bồ đề”. Cùng câu: “Chúng sanh tức Phật”.

Như chất ướt đồng nhứt theo duyên ấm lạnh mà thành nước thành băng. Chất ướt của băng là chất ướt của nước. Băng cứng rắn, nước lỏng chảy khác nhau mà chất ướt vẫn một.

Gặp lạnh đông lại thành băng cứng, chất ướt vẫn không giảm, không nhơ, không mất.

Gặp ấm tan ra thành nước lỏng, chất ướt vẫn không tăng, không sạch, không sanh.

Cũng vậy, thập pháp giới đồng một thể chơn như.

Theo mê triền phược thành chúng sanh, chơn tánh vẫn bất giảm bất uế bất diệt.

Theo ngộ giải thoát thành Phật, chơn tánh vẫn bất tăng bất tịnh bất sanh.

Kinh Bát Nhã dạy: “Sắc tức thị không, không tức thị sắc”. Kinh lại nói: “Thị chư pháp không tướng: bất sanh bất diệt, bất cấu bất tịnh, bất tăng bất giảm”.